اکنون که ضرورت بهره‌گیری از همه‌ی ظرفیت‌ها و منابع آموزش و پرورش برای تعمیم فعالیت‌ها و اهداف پرورشی بیش از پیش آشکار شده است، در این یادداشت به چگونگی ایفای نقش تربیتی معلم می‌پردازیم. اگر قرار بود معلم به کار تربیتی» بپردازد، یک امر تفکیکی تلقی می‌شد. یعنی پس از فراغت از کار آموزش، مقداری هم برای کار پرورشی وقت صرف می‌کرد. این روش از یک طرف منجر به تلقی دوگانه از تعلیم و تربیت می‌شد و از طرفی دیگر به معنی بی‌هدف و بی‌آرمان بودن فعالیت‌های آموزشی بود.
تعبیر نقش تربیتی معلم» که در امتداد طرح تعمیم فعالیت‌های پرورشی مطرح است، مفهوم تلفیق را نیز به‌همراه دارد. یعنی معلم در همان ساعاتی که به فعالیت آموزشی اشتغال دارد، به دلیل رعایت برخی ملاحظات، نقش تربیتی نیز ایفا می‌کند.
تهران- ایرنا- مدارس و محیط های آموزشی كه به نوعی خانه دوم برای فرزندان ما به شمار می آیند، نیازمند فضایی شاد و نشاط آفرینند؛ فضایی كه در كنار ایجاد علاقه مندی بیشتر دانش آموزان به محیط آموزشی، بستر بروز خلاقیت ها خواهد شد.
به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، نظام آموزش و پرورش بی شك نقشی مهم در بروز خلاقیت افراد دارد. برای این منظور سیستم آموزشی به رغم بسیاری از مشكلات و نارسایی های موجود، باید به سمت بهبود و ارتقای شاخص ها و امكانات خود گام بردارد. یكی از این شاخص ها، شادی و نشاط در مدارس و محیط های آموزشی است، چرا كه دانش آموزان در فضای شاد انگیزه بیشتری برای حضور فعال در مدرسه خواهند داشت؛ فضایی كه می تواند زمینه بروز و ظهور خلاقیت ها باشد.
شادی و نشاط یكی از ضرورت های جامعه است كه می تواند به پویایی و سرزندگی آن منجر شود و با ایجاد خلاقیت و انگیزه در میان افراد به پیشرفت جامعه یاری رساند.
این روزها اما آمارها و گزارش های خوبی از وضعیت شادی و نشاط در جامعه ایران به گوش نمی رسد و طبق آمارهای جهانی، ایران در میان كشورهای جهان از رتبه پایینی در زمینه شادی برخوردار است. لاجرم محیط های آموزشی ما نیز از این شرایط جدا نیستند.
این در حالی است كه در آموزه های دینی و فرهنگ ملی ما به دفعات بر اهمیت نشاط و شادی تاكید شده است. در قرآن كریم، مفهوم شادی بارها با الفاظی مانند فرح، فرحوا، تفرح، تفرحوا، تفرحون، یفرح، فرحون و فرحین» آمده است.
خداوند در آیه 58 سوره یونس» می فرماید: بگو به فضل و رحمت خدا باید خوشحال شوند كه از آنچه گردآوری كرده اند بهتر است.(قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذلِكَ فَلْیَفْرَحُوا هُوَ خَیْرٌ مِمَّا یَجْمَعُونَ)
در حكمت 8 نهج البلاغه» نیز از حضرت علی (ع) نقل شده است: این دل ها همانند بدن ها خسته و افسرده می شوند و نیاز به استراحت دارند، در این حال، نكته های زیبا و نشاط انگیز برای آنها انتخاب كنید.
در كنار فرهنگ دینی ما، فرهنگ كهن ایران زمین هم سرشار از نمادهای شادی و نشاط است كه آیین ها و جشن های شادی چون یلدا» و نوروز» از جمله این نمادها هستند.
دانش‌آموزان مدارس ما به جاي لذت دوران کودکي و فراگيري مهارت‌هاي زندگي مجبورند براي گذراندن دوران تحصيلات عمومي و گرفتن مدرک، مسيري طاقت‌فرسا را آن هم غالبا با بي‌رغبتي طي کنند. اين در حالي است که در کشورهاي توسعه‌يافته، فرد شادترين لحظات زندگي خود را در مدرسه مي‌گذراند و نه تنها با مدرسه احساس بيگانگي نمي‌کند بلکه بخش عمده‌اي از زندگي اجتماعي خود را در آنجا تجربه مي‌کند. اما اشکال در چيست و چه عيبي در نظام آموزشي ما وجود دارد که مدارس را براي بچه‌ها خسته‌کننده کرده تا از هر فرصتي براي تعطيل‌کردن و به عبارتي گريزان‌بودن از درس و مدرسه استقبال كنند. سال‌هاست که بحث بازنگري در شيوه و نظام آموزش‌و‌پرورش، چه از نظر محتواي کتب درسي و چه از نظر ساختار و برنامه‌هاي آموزشي و اداري مطرح است، اما اين تغييرات گوناگون نتوانسته مدرسه را براي دانش‌آموزان به محيطي جذاب و مفيد و شاد تبديل کند. از نظر نگارنده، عواملي وجود دارد که بدون شک مانع ايجاد و نهادينه‌شدن نشاط و سرخوشي در دانش‌آموزان مي‌شوند که مي‌توان با شناخت و تعديل آنها اين دغدغه را برطرف كرد.
سنگين و حجيم‌بودن کتاب‌هاي درسي دانش‌آموزان در تمام مقاطع که علاوه بر ايجاد خستگي و ددگي دانش‌آموزان، عملا فرصتي براي آموزش عميق مطالب باقي نمي‌گذارد. محيط خشک و بدون جذبه مدرسه، ساختمان فرسوده و تزئينات و رنگ‌آميزي نامناسب و نورگيرنبودن کلاس‌هاي مدرسه، تدريس به شيوه‌هاي عموما سنتي، معلم‌محوري، اام پذيرش بي‌چون‌و‌چراي دانش‌آموز، عدم تعامل دوجانبه معلم و دانش‌آموز در فرايند کلاس که موجب بي‌حوصلگي و خستگي زودرس مي‌شود. رابطه غيرصميمي و خشک بين معلم و دانش‌آموز و اام به انجام تکاليف سنگين و بي‌توجهي به نظرات و احساسات آنها، مسئله تنبيه بدني در برخي کلاس‌هاي درس که هرازگاهي اخباري از برخورد خشن معلم با دانش‌آموزان شنيده مي‌شود. همچنين از ديگر عواملي که موجب عدم رغبت دانش‌آموزان براي حضور در کلاس‌ها و بي‌علاقگي آنها به مدارس مي‌شود، برگزاري کلاس‌هاي صبح زود است که علاوه بر تأثيراتي که بر سلامتي بچه‌ها دارد، آنها را از مدرسه بيزار مي‌کند. همچنين ايجاد استرس و اضطراب ناشي از روش‌هاي نادرست آموزشي و محيط مدرسه موجب بي‌انگيزگي دانش‌آموزان براي حضوري شاداب در مدرسه مي‌شود.
براي دستيابي به تحقق آرمان‌هاي مربوط به شاداب‌سازي مدارس بايد تحولات جدي در نگرش مديران و مسئولان نظام آموزش‌و‌پرورش ايجاد كرد. در واقع شاداب‌سازي مدارس را بايد در ابعاد ظاهري و ابعاد معنوي جست‌وجو کرد. با توجه به اينکه جامعه فردا را فرزندان امروز ما اداره خواهند کرد، اگر خوب تعليم بيابند و تربيت شوند جامعه نيز شاداب و منظم و خوشبخت و سالم خواهد بود. در غير اين صورت، هيچ اميدي نيست. براي اينکه سلامت جسماني و رواني دانش‌آموزان حفظ شود، بايد سعي کنيم با شناسايي عوامل مؤثر بر شادي، موجبات تقويت عوامل مثبت و تقليل عوامل منفي مؤثر بر شادي را فراهم کنيم. از آنجا که شادي بزرگ‌ترها عامل مؤثر در شادي و نشاط کودکان است و اوليا و مربيان غمگين نمي‌توانند فرزندان و دانش‌آموزاني شاد تربيت کنند، از اين‌رو با ارائه نظام اعتقادي براي دستيابي به شادي، مي‌توان به افزايش شادي در ميان افراد جامعه کمک کرد. به اين ترتيب، مردم مي‌توانند تغييري مثبت در زندگي خود به وجود آورند، احساس پيشرفت و لذت در زندگي داشته باشند و به شادي و مسرت دائمي دست يابند و فقط در اين صورت است که مي‌توانند شادي و مسرت را در وجود کودکان خود نيز پرورش دهند.
شادزيستن براي کودک به همان اندازه مهم است که تغديه خوب، محبت‌کردن و حفاظت از او اهميت دارد، زيرا سلامت روحي و رواني و فيزيکي و جسماني او را تأمين مي‌کند. نرخ شادي و خنده در مدارس ما بسيار پايين است. ميزان شيوع خنده و توسعه فضاي فرح‌بخش در آموزشگاه‌ها کم است. يکي از مشکلات هر جامعه غفلت از شادي و نشاط و در نتيجه افزايش بيماري‌هاي مختلف رواني از قبيل اضطراب و افسردگي است. در گذشته به‌نظر مي‌رسيد که وظيفه آموزش‌و‌پرورش توليد عده‌اي فارغ‌التحصيل است که فقط بتوانند امرار معاش کنند، اما امروزه کارکرد نظام‌هاي آموزش‌و‌پرورش علاوه برکسب مهارت‌هاي خواندن و نوشتن، کسب مهارت زيستن و حل مسئله و چگونگي رويارويي با چالش‌هاي هزاره سوم را دربر دارد و سرلوحه تعليم و تربيت در يک جمله خلاصه شده است: شوق زندگي‌کردن را به دانش‌آموزان بياموزيم». ولي بايد معتقد باشيم که درحقيقت رشد پايدار ما در گرو شادي پايدار است. در دنياي پراضطراب و پرتلاطم امروز، آرامش و داشتن خيالي آسوده، نعمتي است که همگان آرزوي آن را دارند. از امام باقر عليه‌السلام نقل است: نزد خدا، عبادتي محبوب‌تر از شادکردن مؤمنان نيست». با اين گواهي‌هاي روشن از آموزه‌هاي ديني و نيز سيره ائمه، چرا محيط مدرسه براي دانش‌آموزان که بندگان پاک و خوب خدا هستند و مي‌توانند مؤمنان واقعي جامعه آينده باشند، محيطي شاد و بانشاط نباشد. مدرسه شاد مي‌تواند شوق زندگي را به دانش‌آموزان هديه دهد.
درباره این سایت